ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ Μία από τα ίδια!!!!
«Δεν μπορείς να αντισταθείς στον πλούτο»
Ο «Νιόνιος» μιλάει για τα φορολογικά των καλλιτεχνών, τη διαφθορά και τον γάμο και θυμάται την εποχή που ως δόκιμος δημοσιογράφος έγραφε ψεύτικες συνεντεύξεις του Μίκη Θεοδωράκη
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 26/09/2012 12:34
http://www.tovima.gr/vimagazino/interviews/article/?aid=476284
γράφει ο Αργύρης Παπαστάθης
Αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Ο Διονύσης Σαββόπουλος φτάνει μαζί με τους άλλους επιβάτες στο σταθμευμένο αεροσκάφος της Aegean. Φοράει κόκκινο καπέλο και στρογγυλά μαύρα γυαλιά. Οι πάντες τον αναγνωρίζουν. Ανεβαίνει με τη σκάλα στο αεροπλάνο και αντί για δεξιά στρίβει αριστερά και μπαίνει στο πιλοτήριο. Το αεροσκάφος τροχοδρομεί. «Ο κυβερνήτης κ. Σαββόπουλος σας καλωσορίζει στην πτήση για Χανιά και σας εύχεται καλό ταξίδι» ακούγεται η φωνή της αεροσυνοδού. Κρύος ιδρώτας λούζει τους επιβάτες. Δεν ξέρουν ότι το αεροπλάνο οδεύει προς απογείωση υπό τις εντολές του Κορνήλιου Σαββόπουλου. Ο Διονύσης βρίσκεται απλώς στο κόκπιτ, με ειδική άδεια, για τα δει από κοντά πώς πιλοτάρει ο γιος του.
Την ιστορία μου την είπε φίλος επιβάτης σε εκείνη την πτήση. Τον Σαββόπουλο τον συνάντησα αυτή την εβδομάδα στο γραφείο του στο Κολωνάκι. Η συζήτηση κράτησε πολύ, ξεστράτισε και ξαναγύρισε σε αναμνήσεις, ιστορίες από το παρελθόν και προσωπικές αφηγήσεις. Είχα τη χαρά να τον πετύχω «ανοιχτό» και ορεξάτο για κουβέντα που κράτησε τρεις ώρες.
Του χρόνου το καλοκαίρι συμπληρώνει 50 χρόνια στο ελληνικό τραγούδι. Μεταφράζει πυρετωδώς τον «Πλούτο» του Αριστοφάνη, γράφει καινούργιες μελωδίες και σχεδιάζει να παρουσιάσει μια σαββοπουλική εκδοχή (όπως οι «Αχαρνής» του 1977) στην Επίδαυρο. «Τώρα που και η κουτσή Μαρία εμφανίστηκε στην Επίδαυρο νομίζω ότι μπορώ να πάω κι εγώ» λέει με το γνωστό μεταξύ σοβαρού και αστείου ύφος του.
Σε περιόδους δύσκολες, σε εποχές αμφιβολιών, αναζητήσεων και αγωνίας, όχι για το αύριο, αλλά για το σήμερα, ξεπήδησαν δημιουργοί που αποτύπωσαν τη στιγμή και βοήθησαν τους Ελληνες να καταλάβουν τι τους συμβαίνει. Ο Σαββόπουλος ήταν ένας από αυτούς. Το πέτυχε την περίοδο της δικτατορίας με δίσκους που άφησαν εποχή: «Το περιβόλι του τρελού» (1969), «Μπάλλος» (1970) και «Βρώμικο ψωμί» (1972). Δικαίως λέγεται για αυτόν ότι έγραψε «το σάουντρακ της ζωής» μιας ολόκληρης γενιάς.
Εφέτος, σε μια περίοδο μεγάλης ρευστότητας και κρίσης σε όλα τα επίπεδα, επιλέγει να στραφεί σε μια σταθερή αξία: στον δάσκαλό του, Μάνο Χατζιδάκι. Αύριο, 24 Σεπτεμβρίου, στο Θέατρο Δάσους στη Θεσσαλονίκη και τη Δευτέρα 1 Οκτωβρίου στο Ηρώδειο θα εμφανιστεί με δύο ορχήστρες και δύο χορωδίες για να παρουσιάσει ένα «σκληροπυρηνικό» – όπως λέει – αφιέρωμα στον Χατζιδάκι.
Στην κουβέντα μας αναφέρεται για πρώτη φορά στη γνωριμία του με τον Χατζιδάκι και σε άγνωστα περιστατικά που τους έφεραν πιο κοντά. «Δεν πρόλαβα προτού πεθάνει να του πω πόσο τον θαύμαζα» λέει και αυτή τη φορά το ύφος του είναι σοβαρό.
Ως μαθητής γυμνασίου υπήρξα και εγώ θαυμαστής του Σαββόπουλου. Τον πολιορκούσα σε συναυλίες και εμφανίσεις. Μια φορά τον πέτυχα με χρόνο και διάθεση στα καμαρίνια. Μου έδωσε συμβουλές επαγγελματικού προσανατολισμού που ίσως έπαιξαν ρόλο στο να γίνω δημοσιογράφος, πιστεύω καλύτερος από αυτόν, γιατί αν δεν το ξέρετε, ο Σαββόπουλος υπήρξε και αυτός κάποτε δημοσιογράφος, όπως θα διαπιστώσετε στο τέλος της συνέντευξης.
Παλιά λέγατε καλύτερα να χρωστάς παρά να σου χρωστάνε. Γιατί αν χρωστάς σε παίρνει ένα τηλέφωνο ο άλλος. Αναθεωρήσατε τελευταία; «Εχω ταράξει στα τηλέφωνα γνωστό μεγαλοεκδότη, δεν λέω το όνομά του, που μου χρωστάει, αλλά φοβάμαι ότι δεν τον ευχαριστούν τα τηλέφωνά μου, κάνει το κορόιδο, κρύβεται. Δεν ξέρω πια τι να κάνω. Εγώ όταν χρωστάω δεν κρύβομαι, απολογούμαι και τα δίνω έστω λίγα λίγα».
Πώς σας φάνηκαν οι αποκαλύψεις για τις φορολογικές δηλώσεις συναδέλφων σας; «Εγώ μπορεί να μην έχω εταιρεία, αλλά δεν θα ήταν κακό να έχω, διότι με την εταιρεία δικαιολογούνται όλα σου τα έξοδα, όπως θα πρέπει να δικαιολογούνται για κάθε πολίτη. Τώρα, αν είναι μαϊμού ή offshore η εταιρεία, να μας κυνηγήσει επιτέλους η Εφορία, αλλά θα παρακαλούσαμε όχι επιλεκτικά, γιατί τότε είναι αλητεία. Είναι αρένα».
Η γενιά σας δεν έζησε πόλεμο, στον Εμφύλιο ήσασταν παιδιά. Τώρα ζούμε χρεοκοπία. Το περιμένατε; «Το 1987 έλεγα σε συνεντεύξεις ότι πάμε για καταστροφή. “Τι είδους καταστροφή; ” με ρωτούσαν. Τους απαντούσα ότι μια καταστροφή έρχεται είτε με δόσεις είτε μια και καλή. Πιστεύω και ελπίζω να ζούμε το πρώτο».
Δεν κατάλαβα, τι εννοείτε; «Αν η καταστροφή είναι με δόσεις, έχεις χρόνο να σοβαρευτείς, έστω και αν είναι αργά, και να το αντιμετωπίσεις. Αυτό ελπίζω».
Πολύς κόσμος πιστεύει ότι οι πολιτικοί της Μεταπολίτευσης ήταν όλοι μαζί μια παρέα που κλέβει. «Οχι μια παρέα που κλέβει, μια παρέα που προωθεί την επιπόλαια και ασπόνδυλη πλευρά του εαυτού μας, διότι έχουμε και μια άλλη, αρχοντική πλευρά, μόνο που αυτή δεν εκφράστηκε πολιτικά. Ακόμη».
Ολα αυτά τα χρόνια, όταν τους συναναστρεφόσασταν, περιμένατε φαινόμενα σαν και αυτά του Ακη; «Δεν τους συναναστρεφόμουν. Σε καμιά πρεμιέρα ίσως ή στη δεξίωση που ακολουθεί. Ανθρωποι σαν κι εμάς ήταν. Ακούστε. Ούτε εμείς γεννηθήκαμε ακέραιοι ούτε εκείνοι γεννήθηκαν διεφθαρμένοι. Είναι σχεδόν αδύνατο να αντισταθείς στη δύναμη του πλούτου. Ετσι είναι ο άνθρωπος και εδώ και στο εξωτερικό. Οι περισσότεροι από αυτούς που κατηγορούν εδώ τους πολιτικούς, δεν ξέρω τι θα έκαναν αν είχαν τις ίδιες ευκαιρίες. Γι’ αυτό πρέπει να υπάρχουν θεσμοί και μηχανισμοί τιμωρίας ώστε όποιος βουτάει το δάχτυλο στο μέλι να ρεζιλεύεται δημόσια, αμέσως. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Δυστυχώς ο αστυνόμος, ο δικαστής και ο δεσμοφύλακας πάνε πακέτο με την ανθρώπινη συνθήκη. Τους χρειαζόμαστε, δυστυχώς».
Βλέπετε φως; Η συγκυβέρνηση πώς σας φαίνεται, έχει πιθανότητες επιτυχίας;
«Το εύχομαι».
Μόνο αυτό; «Μόνο».
Η αξιωματική αντιπολίτευση; «Θα ήταν κυβέρνηση, αλλά την εμπόδισε μια κουβέντα: η δραχμή. Φαίνεται πως ο περισσότερος κόσμος φοβάται ότι με μια τέτοια προοπτική μπορούμε να βρεθούμε εκτός δυτικού συστήματος και να γίνουμε ένα κράτος-απόστημα, σαν τον Λίβανο, σαν τη Συρία. Μήπως πρέπει να το ξανασκεφτούν, μη μοιάσουν στο ΠαΣοΚ του ’81 που το πληρώσαμε εν τέλει πολύ ακριβά».
Πώς σας φαίνεται που σχεδόν ένας στους δέκα Ελληνες υποστηρίζει τους υμνητές του Χίτλερ; Η δημοκρατία έχει το δικαίωμα να αμύνεται απέναντι στους φασίστες; «Η άνοδος της Χρυσής Αυγής δεν οφείλεται στις ικανότητές της, αλλά στην αποτυχία του πολιτικού συστήματος. Ο Χίτλερ ήταν άλλο πράγμα, είχε ειδικές ικανότητες, είχε δυστυχώς μεγάλο ταλέντο. Η Χρυσή Αυγή και γενικά η Ακροδεξιά στην Ευρώπη θα ανεβεί κι άλλο, είναι μόδα. Μπροστά στο χάος που φέρνει η παγκοσμιοποίηση, τι να κάνει ο ανθρωπάκος που είναι πατρίς - θρησκεία - οικογένεια, αφού το πολιτικό σύστημα αποτυγχάνει να τον ησυχάσει. Η Χρυσή Αυγή είναι πια κοινοβουλευτικό κόμμα και μόνο κοινοβουλευτικά πρέπει να αντιμετωπίζεται. Καλό θα ήταν να μην έμπαιναν στη Βουλή, τώρα που μπήκαν, πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε περισσότερο, να βάλουμε επιτέλους στόχους, να κάνουμε αληθινό κράτος».
Ας αφήσουμε την πολιτική όμως. Πώς είναι ο έρωτας στα 68; «Την αγαπάω πιο πολύ».
Πότε γνωριστήκατε με την Ασπα; «Τον Μάρτη του 1967. Ηρθε να μου πάρει συνέντευξη για το μαθητικό τους περιοδικό, εγώ ήμουν 22, εκείνη 17. Αλλά την παραδέχτηκα όταν με έβαλαν φυλακή εκείνον τον Αύγουστο, επί χούντας. Ολοι οι γνωστοί, δικαιολογημένα, είχαν εξαφανιστεί, και μόνο αυτό το κοριτσάκι ερχόταν κάθε μέρα να μου φέρει φαγητό. Στεκόταν στην ουρά ανάμεσα στις γυναίκες των κρατουμένων που ήταν κάπως σαν χήρες και ορφανά του Εμφυλίου με κάτι τσεμπέρια και ταγάρια. Εκείνη έλαμπε. Κάτι ματάκια μοβ, κάτι χείλη μεταξωτά. Ολόκληρος άνδρας κρεμάστηκα από εκείνο το κοριτσάκι».
Πώς γίνεται να κρατήσει μια σχέση 45 χρόνια; Από τι μπορεί να απειληθεί; «Είναι μυστήριο. Κοντέψαμε να χωρίσουμε δεκάδες φορές, ούτε ξέρω πώς κρατηθήκαμε. Κάναμε παιδιά και εγγόνια. Νιώθω ευγνωμοσύνη για την Ασπα».
Ολοι ρωτούν γιατί δεν γράφετε. Από το 1999 έχουμε να δούμε δίσκο. Οι συνθήκες που ζούμε δεν σας εμπνέουν; «Γράφω καινούργια μουσική για τον “Πλούτο” του Αριστοφάνη και τον μεταφράζω από την αρχή ολόκληρο. Το έργο είναι μια σάτιρα για το λάιφσταϊλ και τη μανία του πλούτου».
Αρα με αφορμή τον «Πλούτο» γράφετε κάτι δικό σας, όπως με τους «Αχαρνής». Καλά κατάλαβα; «Ναι, αλλά τώρα θα είναι πλήρης παράσταση, θα ζητήσω την Επίδαυρο, ελπίζω να μου τη δώσουν».
Δηλαδή θα παίζετε κι εσείς; «Τώρα που και η κουτσή Μαρία εμφανίστηκε στην Επίδαυρο, νομίζω ότι μπορώ να πάω κι εγώ».
Ποιον ρόλο θα παίξετε; «Θα φτιάξω μια Παράβαση και θα την ερμηνεύσω. Ο “Πλούτος” είναι το μόνο έργο του Αριστοφάνη που δεν έχει Παράβαση. Πιστεύω ότι ο κόσμος θα δεχόταν από έναν άνθρωπο σαν κι εμένα να κάνει μια Παράβαση στο πνεύμα του ποιητή».
Ποιοι άλλοι θα παίζουν; «Εχω μια σκέψη να καλέσω όσους απέμειναν από τους “Αχαρνής”: τον Μπουλά, τον Ζιώγαλα, τον Λιούγκο, τον Κατσιμίχα, τη Μελίνα Τανάγρη και νεότερους ηθοποιούς φυσικά που θα ταίριαζαν σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Τώρα βέβαια όλα αυτά μπορεί να αλλάξουν τελείως. Για τον ρόλο της Πενίας θα ήταν νομίζω πολύ καλός ο Τζιμάκος».
Ο Πανούσης; Δεν έχετε θυμώσει που σας σατιρίζει; «Ναι, αλλά είναι πολύ καλός».
Ποιος είναι ο νέος Σαββόπουλος, από τους νεότερους ποιους ξεχωρίζετε; «Ενας φίλος, γελοιογράφος, με πειράζει. Λέει πως πήρα τη σκυτάλη από τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη και τώρα στριφογυρίζω μη ξέροντας πού να τη δώσω. Μα, μεταξύ μας, δεν ξέρω και αν υπάρχει κανείς που να ενδιαφέρεται να την πάρει πια αυτή τη σκυτάλη. Το ’94, στην κηδεία του Χατζιδάκι, ένας γνωστός συνθέτης σκύβει στο αφτί του Γιώργου Χατζιδάκι και ρωτάει: “Μήπως σου είπε ποιον αφήνει διάδοχό του ο Μάνος;”. Είναι συγκινητικό να θεωρείς τον δάσκαλό σου βασιλιά σε θρόνο. Αλλά είναι και χαζό. Διότι στη μουσική δεν υπάρχουν διάδοχοι, καθένας μας είναι ένας. Αυτός δεν είναι λόγος να μην εκφράζουμε αγάπη στους παλαιότερους, όπως δεν είναι λόγος να τους ειρωνευόμαστε, όταν κομπλεξικά νιώθουμε ότι απειλούμαστε από την παρουσία τους».
Γιατί τραγουδάτε Χατζιδάκι εφέτος το φθινόπωρο; «Θέλω να τα πω κι εγώ αυτά τα τραγούδια και ας μη διαθέτω τη φωνή που θα επέλεγε ο ίδιος. Νιώθω την ανάγκη. Κατά σύμπτωση μου το ζήτησε και το Φεστιβάλ της Πάτρας. Δουλέψαμε εξαντλητικά με την Ορχήστρα Νυκτών Οργάνων του Δήμου και τη νεανική και παιδική χορωδία της Πολυφωνικής Πατρών. Επίσης υπάρχει και ένα ροκ γκρουπ μέσα στην παραγωγή, η Βάσω Δημητρίου τα ενορχήστρωσε, 27 τραγούδια του Χατζιδάκι».
Δικά σας δεν λέτε, δεν τα παντρεύετε; «Οχι, μόνο Χατζιδάκις, είναι αφιέρωμα. Είναι σκέτο. Υπάρχει μια αναπάντεχη πράξη αντίστασης μέσα στο έργο του Χατζιδάκι. Διότι αντίσταση δεν είναι μόνο η μούντζα, μπορεί να είναι και το ίδιο σου το επίπεδο, αν έχεις επίπεδο, η ίδια σου η συμπεριφορά, η ίδια σου η έκφραση. Η κορυφαία καλλιτεχνική πράξη αντίστασης στη χυδαιότητα της χούντας των συνταγματαρχών είναι ο “Μεγάλος Ερωτικός” του 1972».
Ισχύει ότι όταν γνωρίσατε τον Χατζιδάκι τού κάνατε επίθεση; «Ημουν αγενής. Εν ονόματι της ανεξαρτησίας του πνεύματος και της νεότητος, το ’παιξα αφ’ υψηλού και “εναλλακτικός”, ενώ τον θαύμαζα και είχα μεθύσει από τη χαρά που το όνειρό μου να τον συναντήσω γινόταν πραγματικότης. Αντί να του δείξω αυτό, εκστόμιζα διάφορες “απόψεις” ότι π.χ. η καινούργια ενορχήστρωσή του των “Ορνίθων” ήταν χολιγουντιανή ή ότι η “Μυθολογία” ήταν σαν τσιμπιδάκι στα μαλλιά. Εν τω μεταξύ, πρόσεξα ότι είχε λυθεί το κορδόνι του παπουτσιού του και ενώ ποθούσα να σκύψω και να του το δέσω, συνέχισα αγέρωχος με διάφορες “απόψεις”. Το κακό είναι ότι όσο ζούσε δεν τόλμησα να του εκφράσω τα αληθινά μου αισθήματα για αυτόν. Του μιλούσα πάντα σαν ισότιμος ντε και καλά, ενώ ένιωθα κατώτερός του. Ωσπου πέθανε και έχασα την ευκαιρία για πάντα. Ομως με άκουγε πάντα με χαμόγελο και συγκατάβαση. Ισως είχε καταλάβει την “πόζα” μου, τον βαθύ σεβασμό μου για αυτόν. Αυτό ελπίζω».
Πάντως τουλάχιστον δύο φορές σάς υποστήριξε. Λέγεται ότι όταν παιζόταν στο Τρίτο Πρόγραμμα του ραδιοφώνου, όπου ήταν διευθυντής, το «Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο», ένα τραγούδι σας που είχε ξεσηκώσει αντιδράσεις από όσους θεώρησαν ότι υποστηρίζατε έναν δολοφόνο, του τηλεφώνησε ο υπουργός Προεδρίας και του ζήτησε να κόψει το τραγούδι στον αέρα. Ισχύει; «Ισχύει. Ο δίσκος δεν μπορούσε να κυκλοφορήσει γιατί ήταν κομμένος από τη λογοκρισία. Αλλά το Τρίτο Πρόγραμμα το έπαιζε, 15 λεπτά τραγούδι. Αναψαν τα τηλέφωνα από την Προεδρία. “Τι παίζετε εκεί, βρε χαμένοι, αφού είναι κομμένο;”. Ετρεξαν οι παραγωγοί και ο Δαβαράκης, έντρομοι στο γραφείο του Χατζιδάκι. “Το και το, Μάνο, τι κάνουμε;”. “Να το παίξετε και αύριο και αν σας πουν τίποτα να τους πείτε ότι το ζήτησε ο ίδιος ο Χατζιδάκις γιατί δεν το ξέρει και θέλει να το ακούσει”. Το ξανάπαιξαν και τον πήρε έξαλλος πια ο ίδιος ο υπουργός. Ο Χατζιδάκις τον άκουγε σιωπηλός. “Τελείωσες;” τον ρωτά. “Ε ναι, Μάνο, τελείωσα”. “Υπουργέ, είσαι βλαξ” και του κλείνει το τηλέφωνο. Γινόταν έξαλλος όταν επενέβαιναν στις επιλογές του, θύμωνε όπως θυμώνουν οι βασιλιάδες».
Το 1989, όταν είχατε δεχθεί επιθέσεις για τον δίσκο «Το κούρεμα» και το τραγούδι «Κωλοέλληνες», και μεγάλο μέρος από το κοινό σας σάς γύριζε την πλάτη, ο Χατζιδάκις σας στήριξε λέγοντας ότι ο δίσκος είναι εξαιρετικός. Τον ευχαριστήσατε ποτέ; «Τον ευχαρίστησα. Πήρα επίσης το μέρος του δημόσια, στις επιθέσεις της “Αυριανής” εναντίον του. Και νωρίτερα, όταν στη δεύτερη θητεία του Καραμανλή ήθελαν να τον κάνουν “ξου”. Θυμάμαι ότι όταν με κάλεσε για έναν μήνα στον “Σείριο” το 1988 έσπευσα αμισθί. Μου έκανε όμως δώρο μια κιθάρα. Ηταν πολύ γενναιόδωρος».
«Χατζιδάκια μ’ Θοδωράκια μ’ εσείς τρώτε και πίνετε και μένα με τρώει η αρκούδα» γράψατε κάποτε. Στο δίπολο Χατζιδάκι -
Θεοδωράκη της δεκαετίας του 1960 εσείς ποιον προτιμούσατε; «Αυτό το σκάρωσα στο κελί, τον Αύγουστο του 1967. Οπτασιάστηκα ότι πέφτουν οι τοίχοι της φυλακής και έρχονται να με γλιτώσουν ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης. Ο Μάνος μετά γελούσε με αυτό, ενώ ο Μίκης μου έκανε παράπονα. “Κι εγώ πού νόμιζες ότι ήμουν; Κλειδωμένος επίσης στην Μπουμπουλίνας και έκανα απεργία πείνας. Εσένα σε έτρωγε η αρκούδα κι εμένα ο λύκος” μου είπε. Δίκιο έχει, αλλά ήμουν δαρμένος και κλαμένος και το ωραίο είναι ότι το παιδί που υπήρξα σε εκείνη τη φυλακή, δεν γύρευε βοήθεια από τον μπαμπά του, τον Θεό ή την Ντόιτσε Βέλε, αλλά από τους δασκάλους του».
Σε ποιον από τους δύο ήσασταν πιο κοντά; «Και ο Αγιος Δημήτριος και ο Αγιος Γεώργιος μεγάλη η χάρη τους. Εγώ όμως το είδα το θαύμα από τον Αγιο Δημήτριο. Τον Χατζιδάκι θέλω να πω. Ξεκαθάρισα εγκαίρως με τα μεγάλα διλήμματα της δεκαετίας του 1960. Μεταξύ Beatles και Rolling Stones διάλεξα Beatles, μεταξύ Καζαντζίδη και Μπιθικώτση, τον Μπιθικώτση και μεταξύ Θεοδωράκη και Χατζιδάκι, τον δεύτερο. Τώρα, αν με ρωτάτε ως φυσική παρουσία σε ποιον ήμουν πιο κοντά, με τον Μίκη Θεοδωράκη μάλλον, αφού ήμασταν μαζί στη φυλακή, στις διαδηλώσεις, σε συναυλίες του όπου συμμετείχα, υπέρ απεργών κτλ. Ο Θεοδωράκης με τα τραγούδια του και τη δράση του ενέταξε την Αριστερά στο εθνικό αφήγημα. Αυτή είναι η μεγάλη σημασία του Μίκη Θεοδωράκη. Στα χρόνια μας αυτός την έβαλε στον εθνικό κορμό. Στη χρυσή δεκαετία του ’60, με τον Μίκη Θεοδωράκη, οι αριστεροί έπαψαν να είναι οι “άλλοι”. Ο Μίκης έφερε την Αριστερά στην κεντρική πολιτική και πολιτιστική σκηνή πολύ προτού το ΠαΣοΚ τη διορίσει στο Δημόσιο. Είναι κρίμα που η Αριστερά δεν ακολούθησε το παράδειγμα του Μίκη τότε».
Υπάρχει μια φήμη ότι ως δημοσιογράφος έχετε δημοσιεύσει πλαστή συνέντευξη του Θεοδωράκη. Αληθεύει; «Δυστυχώς ναι. Δούλευα ως ρεπόρτερ στη “Δημοκρατική Αλλαγή” του Τεγόπουλου το 1964 και με είχε πεθάνει στο τρέξιμο ο παλαίμαχος Γιώργος Κορωναίος που ήταν επικεφαλής. Μέσα σε πεντακόσια άλλα, μου γύρευε και συνέντευξη από τον Θεοδωράκη και να του τα πάω όλα “χθες”. Μου βγήκε η γλώσσα, δεν τα προλάβαινα, ήταν και αυστηρός ο Γιώργος και προκειμένου να είμαι συνεπής έκατσα και έγραψα τη συνέντευξη μόνος μου. Και την έδωσα στον Κορωναίο. Ετσι κι αλλιώς τον είχα μάθει απέξω τον Μίκη, όλο τα ίδια και τα ίδια έλεγε. Σπάει όμως ο διάολος το ποδάρι του και εμφανίζεται στα γραφεία, εκεί στην Ομήρου, πανύψηλος ο Μίκης. Τρέχω πλάι του αλλά με προλαβαίνει ο Κορωναίος. “Ευχαριστούμε, Μίκη, για τη συνέντευξη που έδωσες στο παιδί”. Σφίγγω εγώ συνθηματικά και όλος αγωνία τον αγκώνα του Θεοδωράκη, ευτυχώς μπήκε αμέσως στο νόημα. “Ναι, ναι...” λέει στον Κορωναίο και μετά διακριτικά σε μένα: “Φέρ’ τη μου να ρίξω μια ματιά”. Τέλος καλό, όλα καλά. Δημοσιεύτηκε».
* H μουσική παράσταση «Μάνος Χατζιδάκις... Τώρα» του Διονύση Σαββόπουλου
θα παρουσιαστεί αύριο, 24 Σεπτεμβρίου,
στο Θέατρο Δάσους στη Θεσσαλονίκη και τη Δευτέρα 1 Οκτωβρίου στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού στην Αθήνα. Πληροφορίες:
τηλ. 210 7234 567, www.ticketservices.gr
Αργύρης Παπαστάθης
και λιγο φαρμάκι ανυπόγραφο από την ίδια φυλλάδα.......!!!
http://www.tovima.gr/vimagazino/lastpage/article/?aid=458847
Τα δύο πρόσωπα του Διονύση Σαββόπουλου
Ο Διονύσης Σαββόπουλος σάρωσε το ελληνικό τραγούδι ως άνεμος αμφισβήτησης. Αλλά τα τελευταία χρόνια οι συντηρητικές θέσεις του τον έφεραν αντιμέτωπο με παλιούς φίλους του και με τον ίδιο του τον εαυτό
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 22/05/2012 14:39
Ο δημιουργός
«Ξαφνικά, τα παράτησα όλα, έκανα οτοστόπ και έφυγα για την Αθήνα. Για να φτιάξω τη ζωή μου, είπα, πρέπει να τη χαλάσω». Η πορεία ήταν ξέφρενη: ο 19χρονος φοιτητής της Νομικής εγκαταλείπει τη Θεσσαλονίκη το 1963. Ο μύθος τον θέλει να φθάνει με ένα φορτηγό στην πρωτεύουσα. «Φορτηγό» θα ονομάσει και τον πρώτο δίσκο του. Ανάμεσα στους δύο ογκόλιθους της εποχής, τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη, θα μπορέσει να βρει μια μικρή τρυπούλα, να ορθώσει το μπόι του, να τραγουδήσει τη «Συννεφούλα», να κραυγάσει «Βιετνάμ γιε-γιε» και να αφήσει το δικό του μουσικό αποτύπωμα.
«Το ελληνικό τραγούδι τελείωσε με τον Βαμβακάρη και ξανάρχισε με τον Σαββόπουλο» δήλωσε ο Τζίμης Πανούσης. Φράση εξωπραγματική και όμως δείχνει την επιρροή του σε νεότερους δημιουργούς. Ο Σαββόπουλος είδε στο δημοτικό τραγούδι την αμφισβήτηση, στα Βαλκάνια τη ροκ μυθολογία, ανέπνευσε ως Μπομπ Ντίλαν και εξέπνευσε ως Διονύσης Σαββόπουλος αριστουργήματα, με αυτή τη βραχνή, την ασθμαίνουσα, την πολλές φόρες επίτηδες φάλτσα φωνή.
H άνοδος θα είναι ραγδαία. Ο Σαββόπουλος από αιρετικός θα γίνει αρεστός, θα διαβεί την είσοδο του Μεγάρου Μουσικής και του Ηρωδείου. Θα φανεί γενναιόδωρος με τους συναδέλφους του. Θα πάρει από το χέρι τον Ρασούλη και τον Ξυδάκη, αναλαμβάνοντας την παραγωγή του εμβληματικού δίσκου «Η εκδίκηση της γυφτιάς».
Δεν είναι εύκολος άνθρωπος. Θα δηλώσει ότι ο Γιάννης Μαρκόπουλος, εκείνο τον πρώτο καιρό της καθόδου του στην Αθήνα, τον έδιωξε από το σπίτι του «όχι τόσο επειδή ήμουν φορτικός, αλλά επειδή νόμιζε ότι ήμουν πιο έξυπνος και πιο μορφωμένος από αυτόν», θα αμφισβητήσει τις μουσικές του Θεοδωράκη πάνω στον Αναγνωστάκη λέγοντας: «Δεν έχω ακούσει πιο φλύαρο πράγμα» θα ψέξει τον Χατζιδάκι, κάνοντας, βέβαια, χιούμορ, γιατί «ακούς εκεί, τέτοιος μουσικός κληρονόμος των καλύτερων παραδόσεων να γίνει δημόσιος υπάλληλος». Αργότερα θα παρουσιάσει την εκπομπή «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι».
Ο Νιόνιος σήμερα λείπει από τη μουσική. Τεμπέλιασε, μεγάλωσε, στέρεψε θα πουν οι κυνικοί. Ισως «δεν έχει ήχο, δεν έχει υλικό», όπως λέει στη «Μαύρη θάλασσα». Κρίμα, η εποχή βρίθει υλικού.
Ο μικροαστός
Χειμώνας του 1989: οι θαμώνες του «Ζουμ» στην Πλάκα στριφογυρίζουν νευρικά στις καρέκλες τους. Σφίγγουν το ποτήρι και μερικοί ευχαρίστως θα του το πετούσαν. Νιώθουν ότι ο Σαββόπουλος τους κοροϊδεύει. Κουρεμένος και φρεσκοξυρισμένος επάνω στη σκηνή, με μια άκρως συμβολική μετάλλαξη της τριχοφυΐας του, τραγουδάει για τον γιο του που πάει στον στρατό ενώ εκείνος δεν είχε υπηρετήσει, αφού είχε πάρει «τρελόχαρτο»: «Καλός πολίτης, γιε μου, καλό σου στόλισμα να σβήσει απ’ τ’ όνομά μας εκείνο το διαόλισμα».
Ο άγριος Διονύσης του Ροντέο και του Κυττάρου, ως άλλος Ζουράρις, θα εφεύρει τον ελληνορθόδοξο εαυτό του, θα δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στον Μητσοτάκη με το τραγούδι «Το μητσοτάκ» και θα μετανιώσει που δεν πήγε στρατό στον πιο μελοδραματικό τόνο.
Και επειδή το βαρέλι δεν έχει πάτο, το 1991, έπειτα από μια συμφωνία με τον τότε υπουργό Εθνικής Αμυνας, Γιάννη Βαρβιτσιώτη, θα περιοδεύσει στα ακριτικά στρατόπεδα για να δώσει συναυλίες μπροστά σε φαντάρους.
Ο Σαββόπουλος για πολλούς έφτυσε τον εαυτό του, ξεκίνησε τις βραδινές εμφανίσεις με αμφιλεγόμενες συνεργασίες, όπως αυτή με τον Γιώργο Μαργαρίτη, και έγινε ένας αστός με Φιλιππινέζα που προτείνει να μεταφερθούν οι παράνομοι μετανάστες από το κέντρο της Αθήνας σε εγκαταλελειμμένα χωριά και νησιά για να καλλιεργήσουν τη γη με τη βοήθεια του ΟΗΕ. Ισως η φράση του Ευγένιου Αρανίτση: «Παλιά, ντρεπόμασταν που δεν μοιάζαμε με τον Σαββόπουλο, σήμερα ντρεπόμαστε που μας μοιάζει» συνοψίζει το φαινόμενο του Νιόνιου.
Στο εορταστικό πρόγραμμα για τον ερχομό του 1988, στο σκετς με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, θα δηλώσει: «Εγώ, όμως, για να μείνω ο ίδιος, πρέπει να αλλάζω συνεχώς». Κάποιοι εκεί θα διακρίνουν τη δικαιολογία του, αν και ο ίδιος δεν φαίνεται να νιώθει την ανάγκη να απολογηθεί.
Δεν νιώθει την ανάγκη να δικαιολογηθεί ούτε όταν, για τη γιορτή των 40 χρόνων του στη μουσική, κάλεσε στο Ηρώδειο την Καλομοίρα, η οποία πετάχτηκε από μια τούρτα. Το μόνο που είπε ήταν: «Ποιος θέλατε να βγει από την τούρτα; Ο Μίκης;».
Αδέκαστος
«Δεν μπορείς να αντισταθείς στον πλούτο»
Ο «Νιόνιος» μιλάει για τα φορολογικά των καλλιτεχνών, τη διαφθορά και τον γάμο και θυμάται την εποχή που ως δόκιμος δημοσιογράφος έγραφε ψεύτικες συνεντεύξεις του Μίκη Θεοδωράκη
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 26/09/2012 12:34
http://www.tovima.gr/vimagazino/interviews/article/?aid=476284
γράφει ο Αργύρης Παπαστάθης
Αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Ο Διονύσης Σαββόπουλος φτάνει μαζί με τους άλλους επιβάτες στο σταθμευμένο αεροσκάφος της Aegean. Φοράει κόκκινο καπέλο και στρογγυλά μαύρα γυαλιά. Οι πάντες τον αναγνωρίζουν. Ανεβαίνει με τη σκάλα στο αεροπλάνο και αντί για δεξιά στρίβει αριστερά και μπαίνει στο πιλοτήριο. Το αεροσκάφος τροχοδρομεί. «Ο κυβερνήτης κ. Σαββόπουλος σας καλωσορίζει στην πτήση για Χανιά και σας εύχεται καλό ταξίδι» ακούγεται η φωνή της αεροσυνοδού. Κρύος ιδρώτας λούζει τους επιβάτες. Δεν ξέρουν ότι το αεροπλάνο οδεύει προς απογείωση υπό τις εντολές του Κορνήλιου Σαββόπουλου. Ο Διονύσης βρίσκεται απλώς στο κόκπιτ, με ειδική άδεια, για τα δει από κοντά πώς πιλοτάρει ο γιος του.
Την ιστορία μου την είπε φίλος επιβάτης σε εκείνη την πτήση. Τον Σαββόπουλο τον συνάντησα αυτή την εβδομάδα στο γραφείο του στο Κολωνάκι. Η συζήτηση κράτησε πολύ, ξεστράτισε και ξαναγύρισε σε αναμνήσεις, ιστορίες από το παρελθόν και προσωπικές αφηγήσεις. Είχα τη χαρά να τον πετύχω «ανοιχτό» και ορεξάτο για κουβέντα που κράτησε τρεις ώρες.
Του χρόνου το καλοκαίρι συμπληρώνει 50 χρόνια στο ελληνικό τραγούδι. Μεταφράζει πυρετωδώς τον «Πλούτο» του Αριστοφάνη, γράφει καινούργιες μελωδίες και σχεδιάζει να παρουσιάσει μια σαββοπουλική εκδοχή (όπως οι «Αχαρνής» του 1977) στην Επίδαυρο. «Τώρα που και η κουτσή Μαρία εμφανίστηκε στην Επίδαυρο νομίζω ότι μπορώ να πάω κι εγώ» λέει με το γνωστό μεταξύ σοβαρού και αστείου ύφος του.
Σε περιόδους δύσκολες, σε εποχές αμφιβολιών, αναζητήσεων και αγωνίας, όχι για το αύριο, αλλά για το σήμερα, ξεπήδησαν δημιουργοί που αποτύπωσαν τη στιγμή και βοήθησαν τους Ελληνες να καταλάβουν τι τους συμβαίνει. Ο Σαββόπουλος ήταν ένας από αυτούς. Το πέτυχε την περίοδο της δικτατορίας με δίσκους που άφησαν εποχή: «Το περιβόλι του τρελού» (1969), «Μπάλλος» (1970) και «Βρώμικο ψωμί» (1972). Δικαίως λέγεται για αυτόν ότι έγραψε «το σάουντρακ της ζωής» μιας ολόκληρης γενιάς.
Εφέτος, σε μια περίοδο μεγάλης ρευστότητας και κρίσης σε όλα τα επίπεδα, επιλέγει να στραφεί σε μια σταθερή αξία: στον δάσκαλό του, Μάνο Χατζιδάκι. Αύριο, 24 Σεπτεμβρίου, στο Θέατρο Δάσους στη Θεσσαλονίκη και τη Δευτέρα 1 Οκτωβρίου στο Ηρώδειο θα εμφανιστεί με δύο ορχήστρες και δύο χορωδίες για να παρουσιάσει ένα «σκληροπυρηνικό» – όπως λέει – αφιέρωμα στον Χατζιδάκι.
Στην κουβέντα μας αναφέρεται για πρώτη φορά στη γνωριμία του με τον Χατζιδάκι και σε άγνωστα περιστατικά που τους έφεραν πιο κοντά. «Δεν πρόλαβα προτού πεθάνει να του πω πόσο τον θαύμαζα» λέει και αυτή τη φορά το ύφος του είναι σοβαρό.
Ως μαθητής γυμνασίου υπήρξα και εγώ θαυμαστής του Σαββόπουλου. Τον πολιορκούσα σε συναυλίες και εμφανίσεις. Μια φορά τον πέτυχα με χρόνο και διάθεση στα καμαρίνια. Μου έδωσε συμβουλές επαγγελματικού προσανατολισμού που ίσως έπαιξαν ρόλο στο να γίνω δημοσιογράφος, πιστεύω καλύτερος από αυτόν, γιατί αν δεν το ξέρετε, ο Σαββόπουλος υπήρξε και αυτός κάποτε δημοσιογράφος, όπως θα διαπιστώσετε στο τέλος της συνέντευξης.
Παλιά λέγατε καλύτερα να χρωστάς παρά να σου χρωστάνε. Γιατί αν χρωστάς σε παίρνει ένα τηλέφωνο ο άλλος. Αναθεωρήσατε τελευταία; «Εχω ταράξει στα τηλέφωνα γνωστό μεγαλοεκδότη, δεν λέω το όνομά του, που μου χρωστάει, αλλά φοβάμαι ότι δεν τον ευχαριστούν τα τηλέφωνά μου, κάνει το κορόιδο, κρύβεται. Δεν ξέρω πια τι να κάνω. Εγώ όταν χρωστάω δεν κρύβομαι, απολογούμαι και τα δίνω έστω λίγα λίγα».
Πώς σας φάνηκαν οι αποκαλύψεις για τις φορολογικές δηλώσεις συναδέλφων σας; «Εγώ μπορεί να μην έχω εταιρεία, αλλά δεν θα ήταν κακό να έχω, διότι με την εταιρεία δικαιολογούνται όλα σου τα έξοδα, όπως θα πρέπει να δικαιολογούνται για κάθε πολίτη. Τώρα, αν είναι μαϊμού ή offshore η εταιρεία, να μας κυνηγήσει επιτέλους η Εφορία, αλλά θα παρακαλούσαμε όχι επιλεκτικά, γιατί τότε είναι αλητεία. Είναι αρένα».
Η γενιά σας δεν έζησε πόλεμο, στον Εμφύλιο ήσασταν παιδιά. Τώρα ζούμε χρεοκοπία. Το περιμένατε; «Το 1987 έλεγα σε συνεντεύξεις ότι πάμε για καταστροφή. “Τι είδους καταστροφή; ” με ρωτούσαν. Τους απαντούσα ότι μια καταστροφή έρχεται είτε με δόσεις είτε μια και καλή. Πιστεύω και ελπίζω να ζούμε το πρώτο».
Δεν κατάλαβα, τι εννοείτε; «Αν η καταστροφή είναι με δόσεις, έχεις χρόνο να σοβαρευτείς, έστω και αν είναι αργά, και να το αντιμετωπίσεις. Αυτό ελπίζω».
Πολύς κόσμος πιστεύει ότι οι πολιτικοί της Μεταπολίτευσης ήταν όλοι μαζί μια παρέα που κλέβει. «Οχι μια παρέα που κλέβει, μια παρέα που προωθεί την επιπόλαια και ασπόνδυλη πλευρά του εαυτού μας, διότι έχουμε και μια άλλη, αρχοντική πλευρά, μόνο που αυτή δεν εκφράστηκε πολιτικά. Ακόμη».
Ολα αυτά τα χρόνια, όταν τους συναναστρεφόσασταν, περιμένατε φαινόμενα σαν και αυτά του Ακη; «Δεν τους συναναστρεφόμουν. Σε καμιά πρεμιέρα ίσως ή στη δεξίωση που ακολουθεί. Ανθρωποι σαν κι εμάς ήταν. Ακούστε. Ούτε εμείς γεννηθήκαμε ακέραιοι ούτε εκείνοι γεννήθηκαν διεφθαρμένοι. Είναι σχεδόν αδύνατο να αντισταθείς στη δύναμη του πλούτου. Ετσι είναι ο άνθρωπος και εδώ και στο εξωτερικό. Οι περισσότεροι από αυτούς που κατηγορούν εδώ τους πολιτικούς, δεν ξέρω τι θα έκαναν αν είχαν τις ίδιες ευκαιρίες. Γι’ αυτό πρέπει να υπάρχουν θεσμοί και μηχανισμοί τιμωρίας ώστε όποιος βουτάει το δάχτυλο στο μέλι να ρεζιλεύεται δημόσια, αμέσως. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Δυστυχώς ο αστυνόμος, ο δικαστής και ο δεσμοφύλακας πάνε πακέτο με την ανθρώπινη συνθήκη. Τους χρειαζόμαστε, δυστυχώς».
Βλέπετε φως; Η συγκυβέρνηση πώς σας φαίνεται, έχει πιθανότητες επιτυχίας;
«Το εύχομαι».
Μόνο αυτό; «Μόνο».
Η αξιωματική αντιπολίτευση; «Θα ήταν κυβέρνηση, αλλά την εμπόδισε μια κουβέντα: η δραχμή. Φαίνεται πως ο περισσότερος κόσμος φοβάται ότι με μια τέτοια προοπτική μπορούμε να βρεθούμε εκτός δυτικού συστήματος και να γίνουμε ένα κράτος-απόστημα, σαν τον Λίβανο, σαν τη Συρία. Μήπως πρέπει να το ξανασκεφτούν, μη μοιάσουν στο ΠαΣοΚ του ’81 που το πληρώσαμε εν τέλει πολύ ακριβά».
Πώς σας φαίνεται που σχεδόν ένας στους δέκα Ελληνες υποστηρίζει τους υμνητές του Χίτλερ; Η δημοκρατία έχει το δικαίωμα να αμύνεται απέναντι στους φασίστες; «Η άνοδος της Χρυσής Αυγής δεν οφείλεται στις ικανότητές της, αλλά στην αποτυχία του πολιτικού συστήματος. Ο Χίτλερ ήταν άλλο πράγμα, είχε ειδικές ικανότητες, είχε δυστυχώς μεγάλο ταλέντο. Η Χρυσή Αυγή και γενικά η Ακροδεξιά στην Ευρώπη θα ανεβεί κι άλλο, είναι μόδα. Μπροστά στο χάος που φέρνει η παγκοσμιοποίηση, τι να κάνει ο ανθρωπάκος που είναι πατρίς - θρησκεία - οικογένεια, αφού το πολιτικό σύστημα αποτυγχάνει να τον ησυχάσει. Η Χρυσή Αυγή είναι πια κοινοβουλευτικό κόμμα και μόνο κοινοβουλευτικά πρέπει να αντιμετωπίζεται. Καλό θα ήταν να μην έμπαιναν στη Βουλή, τώρα που μπήκαν, πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε περισσότερο, να βάλουμε επιτέλους στόχους, να κάνουμε αληθινό κράτος».
Ας αφήσουμε την πολιτική όμως. Πώς είναι ο έρωτας στα 68; «Την αγαπάω πιο πολύ».
Πότε γνωριστήκατε με την Ασπα; «Τον Μάρτη του 1967. Ηρθε να μου πάρει συνέντευξη για το μαθητικό τους περιοδικό, εγώ ήμουν 22, εκείνη 17. Αλλά την παραδέχτηκα όταν με έβαλαν φυλακή εκείνον τον Αύγουστο, επί χούντας. Ολοι οι γνωστοί, δικαιολογημένα, είχαν εξαφανιστεί, και μόνο αυτό το κοριτσάκι ερχόταν κάθε μέρα να μου φέρει φαγητό. Στεκόταν στην ουρά ανάμεσα στις γυναίκες των κρατουμένων που ήταν κάπως σαν χήρες και ορφανά του Εμφυλίου με κάτι τσεμπέρια και ταγάρια. Εκείνη έλαμπε. Κάτι ματάκια μοβ, κάτι χείλη μεταξωτά. Ολόκληρος άνδρας κρεμάστηκα από εκείνο το κοριτσάκι».
Πώς γίνεται να κρατήσει μια σχέση 45 χρόνια; Από τι μπορεί να απειληθεί; «Είναι μυστήριο. Κοντέψαμε να χωρίσουμε δεκάδες φορές, ούτε ξέρω πώς κρατηθήκαμε. Κάναμε παιδιά και εγγόνια. Νιώθω ευγνωμοσύνη για την Ασπα».
Ολοι ρωτούν γιατί δεν γράφετε. Από το 1999 έχουμε να δούμε δίσκο. Οι συνθήκες που ζούμε δεν σας εμπνέουν; «Γράφω καινούργια μουσική για τον “Πλούτο” του Αριστοφάνη και τον μεταφράζω από την αρχή ολόκληρο. Το έργο είναι μια σάτιρα για το λάιφσταϊλ και τη μανία του πλούτου».
Αρα με αφορμή τον «Πλούτο» γράφετε κάτι δικό σας, όπως με τους «Αχαρνής». Καλά κατάλαβα; «Ναι, αλλά τώρα θα είναι πλήρης παράσταση, θα ζητήσω την Επίδαυρο, ελπίζω να μου τη δώσουν».
Δηλαδή θα παίζετε κι εσείς; «Τώρα που και η κουτσή Μαρία εμφανίστηκε στην Επίδαυρο, νομίζω ότι μπορώ να πάω κι εγώ».
Ποιον ρόλο θα παίξετε; «Θα φτιάξω μια Παράβαση και θα την ερμηνεύσω. Ο “Πλούτος” είναι το μόνο έργο του Αριστοφάνη που δεν έχει Παράβαση. Πιστεύω ότι ο κόσμος θα δεχόταν από έναν άνθρωπο σαν κι εμένα να κάνει μια Παράβαση στο πνεύμα του ποιητή».
Ποιοι άλλοι θα παίζουν; «Εχω μια σκέψη να καλέσω όσους απέμειναν από τους “Αχαρνής”: τον Μπουλά, τον Ζιώγαλα, τον Λιούγκο, τον Κατσιμίχα, τη Μελίνα Τανάγρη και νεότερους ηθοποιούς φυσικά που θα ταίριαζαν σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Τώρα βέβαια όλα αυτά μπορεί να αλλάξουν τελείως. Για τον ρόλο της Πενίας θα ήταν νομίζω πολύ καλός ο Τζιμάκος».
Ο Πανούσης; Δεν έχετε θυμώσει που σας σατιρίζει; «Ναι, αλλά είναι πολύ καλός».
Ποιος είναι ο νέος Σαββόπουλος, από τους νεότερους ποιους ξεχωρίζετε; «Ενας φίλος, γελοιογράφος, με πειράζει. Λέει πως πήρα τη σκυτάλη από τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη και τώρα στριφογυρίζω μη ξέροντας πού να τη δώσω. Μα, μεταξύ μας, δεν ξέρω και αν υπάρχει κανείς που να ενδιαφέρεται να την πάρει πια αυτή τη σκυτάλη. Το ’94, στην κηδεία του Χατζιδάκι, ένας γνωστός συνθέτης σκύβει στο αφτί του Γιώργου Χατζιδάκι και ρωτάει: “Μήπως σου είπε ποιον αφήνει διάδοχό του ο Μάνος;”. Είναι συγκινητικό να θεωρείς τον δάσκαλό σου βασιλιά σε θρόνο. Αλλά είναι και χαζό. Διότι στη μουσική δεν υπάρχουν διάδοχοι, καθένας μας είναι ένας. Αυτός δεν είναι λόγος να μην εκφράζουμε αγάπη στους παλαιότερους, όπως δεν είναι λόγος να τους ειρωνευόμαστε, όταν κομπλεξικά νιώθουμε ότι απειλούμαστε από την παρουσία τους».
Γιατί τραγουδάτε Χατζιδάκι εφέτος το φθινόπωρο; «Θέλω να τα πω κι εγώ αυτά τα τραγούδια και ας μη διαθέτω τη φωνή που θα επέλεγε ο ίδιος. Νιώθω την ανάγκη. Κατά σύμπτωση μου το ζήτησε και το Φεστιβάλ της Πάτρας. Δουλέψαμε εξαντλητικά με την Ορχήστρα Νυκτών Οργάνων του Δήμου και τη νεανική και παιδική χορωδία της Πολυφωνικής Πατρών. Επίσης υπάρχει και ένα ροκ γκρουπ μέσα στην παραγωγή, η Βάσω Δημητρίου τα ενορχήστρωσε, 27 τραγούδια του Χατζιδάκι».
Δικά σας δεν λέτε, δεν τα παντρεύετε; «Οχι, μόνο Χατζιδάκις, είναι αφιέρωμα. Είναι σκέτο. Υπάρχει μια αναπάντεχη πράξη αντίστασης μέσα στο έργο του Χατζιδάκι. Διότι αντίσταση δεν είναι μόνο η μούντζα, μπορεί να είναι και το ίδιο σου το επίπεδο, αν έχεις επίπεδο, η ίδια σου η συμπεριφορά, η ίδια σου η έκφραση. Η κορυφαία καλλιτεχνική πράξη αντίστασης στη χυδαιότητα της χούντας των συνταγματαρχών είναι ο “Μεγάλος Ερωτικός” του 1972».
Ισχύει ότι όταν γνωρίσατε τον Χατζιδάκι τού κάνατε επίθεση; «Ημουν αγενής. Εν ονόματι της ανεξαρτησίας του πνεύματος και της νεότητος, το ’παιξα αφ’ υψηλού και “εναλλακτικός”, ενώ τον θαύμαζα και είχα μεθύσει από τη χαρά που το όνειρό μου να τον συναντήσω γινόταν πραγματικότης. Αντί να του δείξω αυτό, εκστόμιζα διάφορες “απόψεις” ότι π.χ. η καινούργια ενορχήστρωσή του των “Ορνίθων” ήταν χολιγουντιανή ή ότι η “Μυθολογία” ήταν σαν τσιμπιδάκι στα μαλλιά. Εν τω μεταξύ, πρόσεξα ότι είχε λυθεί το κορδόνι του παπουτσιού του και ενώ ποθούσα να σκύψω και να του το δέσω, συνέχισα αγέρωχος με διάφορες “απόψεις”. Το κακό είναι ότι όσο ζούσε δεν τόλμησα να του εκφράσω τα αληθινά μου αισθήματα για αυτόν. Του μιλούσα πάντα σαν ισότιμος ντε και καλά, ενώ ένιωθα κατώτερός του. Ωσπου πέθανε και έχασα την ευκαιρία για πάντα. Ομως με άκουγε πάντα με χαμόγελο και συγκατάβαση. Ισως είχε καταλάβει την “πόζα” μου, τον βαθύ σεβασμό μου για αυτόν. Αυτό ελπίζω».
Πάντως τουλάχιστον δύο φορές σάς υποστήριξε. Λέγεται ότι όταν παιζόταν στο Τρίτο Πρόγραμμα του ραδιοφώνου, όπου ήταν διευθυντής, το «Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο», ένα τραγούδι σας που είχε ξεσηκώσει αντιδράσεις από όσους θεώρησαν ότι υποστηρίζατε έναν δολοφόνο, του τηλεφώνησε ο υπουργός Προεδρίας και του ζήτησε να κόψει το τραγούδι στον αέρα. Ισχύει; «Ισχύει. Ο δίσκος δεν μπορούσε να κυκλοφορήσει γιατί ήταν κομμένος από τη λογοκρισία. Αλλά το Τρίτο Πρόγραμμα το έπαιζε, 15 λεπτά τραγούδι. Αναψαν τα τηλέφωνα από την Προεδρία. “Τι παίζετε εκεί, βρε χαμένοι, αφού είναι κομμένο;”. Ετρεξαν οι παραγωγοί και ο Δαβαράκης, έντρομοι στο γραφείο του Χατζιδάκι. “Το και το, Μάνο, τι κάνουμε;”. “Να το παίξετε και αύριο και αν σας πουν τίποτα να τους πείτε ότι το ζήτησε ο ίδιος ο Χατζιδάκις γιατί δεν το ξέρει και θέλει να το ακούσει”. Το ξανάπαιξαν και τον πήρε έξαλλος πια ο ίδιος ο υπουργός. Ο Χατζιδάκις τον άκουγε σιωπηλός. “Τελείωσες;” τον ρωτά. “Ε ναι, Μάνο, τελείωσα”. “Υπουργέ, είσαι βλαξ” και του κλείνει το τηλέφωνο. Γινόταν έξαλλος όταν επενέβαιναν στις επιλογές του, θύμωνε όπως θυμώνουν οι βασιλιάδες».
Το 1989, όταν είχατε δεχθεί επιθέσεις για τον δίσκο «Το κούρεμα» και το τραγούδι «Κωλοέλληνες», και μεγάλο μέρος από το κοινό σας σάς γύριζε την πλάτη, ο Χατζιδάκις σας στήριξε λέγοντας ότι ο δίσκος είναι εξαιρετικός. Τον ευχαριστήσατε ποτέ; «Τον ευχαρίστησα. Πήρα επίσης το μέρος του δημόσια, στις επιθέσεις της “Αυριανής” εναντίον του. Και νωρίτερα, όταν στη δεύτερη θητεία του Καραμανλή ήθελαν να τον κάνουν “ξου”. Θυμάμαι ότι όταν με κάλεσε για έναν μήνα στον “Σείριο” το 1988 έσπευσα αμισθί. Μου έκανε όμως δώρο μια κιθάρα. Ηταν πολύ γενναιόδωρος».
«Χατζιδάκια μ’ Θοδωράκια μ’ εσείς τρώτε και πίνετε και μένα με τρώει η αρκούδα» γράψατε κάποτε. Στο δίπολο Χατζιδάκι -
Θεοδωράκη της δεκαετίας του 1960 εσείς ποιον προτιμούσατε; «Αυτό το σκάρωσα στο κελί, τον Αύγουστο του 1967. Οπτασιάστηκα ότι πέφτουν οι τοίχοι της φυλακής και έρχονται να με γλιτώσουν ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης. Ο Μάνος μετά γελούσε με αυτό, ενώ ο Μίκης μου έκανε παράπονα. “Κι εγώ πού νόμιζες ότι ήμουν; Κλειδωμένος επίσης στην Μπουμπουλίνας και έκανα απεργία πείνας. Εσένα σε έτρωγε η αρκούδα κι εμένα ο λύκος” μου είπε. Δίκιο έχει, αλλά ήμουν δαρμένος και κλαμένος και το ωραίο είναι ότι το παιδί που υπήρξα σε εκείνη τη φυλακή, δεν γύρευε βοήθεια από τον μπαμπά του, τον Θεό ή την Ντόιτσε Βέλε, αλλά από τους δασκάλους του».
Σε ποιον από τους δύο ήσασταν πιο κοντά; «Και ο Αγιος Δημήτριος και ο Αγιος Γεώργιος μεγάλη η χάρη τους. Εγώ όμως το είδα το θαύμα από τον Αγιο Δημήτριο. Τον Χατζιδάκι θέλω να πω. Ξεκαθάρισα εγκαίρως με τα μεγάλα διλήμματα της δεκαετίας του 1960. Μεταξύ Beatles και Rolling Stones διάλεξα Beatles, μεταξύ Καζαντζίδη και Μπιθικώτση, τον Μπιθικώτση και μεταξύ Θεοδωράκη και Χατζιδάκι, τον δεύτερο. Τώρα, αν με ρωτάτε ως φυσική παρουσία σε ποιον ήμουν πιο κοντά, με τον Μίκη Θεοδωράκη μάλλον, αφού ήμασταν μαζί στη φυλακή, στις διαδηλώσεις, σε συναυλίες του όπου συμμετείχα, υπέρ απεργών κτλ. Ο Θεοδωράκης με τα τραγούδια του και τη δράση του ενέταξε την Αριστερά στο εθνικό αφήγημα. Αυτή είναι η μεγάλη σημασία του Μίκη Θεοδωράκη. Στα χρόνια μας αυτός την έβαλε στον εθνικό κορμό. Στη χρυσή δεκαετία του ’60, με τον Μίκη Θεοδωράκη, οι αριστεροί έπαψαν να είναι οι “άλλοι”. Ο Μίκης έφερε την Αριστερά στην κεντρική πολιτική και πολιτιστική σκηνή πολύ προτού το ΠαΣοΚ τη διορίσει στο Δημόσιο. Είναι κρίμα που η Αριστερά δεν ακολούθησε το παράδειγμα του Μίκη τότε».
Υπάρχει μια φήμη ότι ως δημοσιογράφος έχετε δημοσιεύσει πλαστή συνέντευξη του Θεοδωράκη. Αληθεύει; «Δυστυχώς ναι. Δούλευα ως ρεπόρτερ στη “Δημοκρατική Αλλαγή” του Τεγόπουλου το 1964 και με είχε πεθάνει στο τρέξιμο ο παλαίμαχος Γιώργος Κορωναίος που ήταν επικεφαλής. Μέσα σε πεντακόσια άλλα, μου γύρευε και συνέντευξη από τον Θεοδωράκη και να του τα πάω όλα “χθες”. Μου βγήκε η γλώσσα, δεν τα προλάβαινα, ήταν και αυστηρός ο Γιώργος και προκειμένου να είμαι συνεπής έκατσα και έγραψα τη συνέντευξη μόνος μου. Και την έδωσα στον Κορωναίο. Ετσι κι αλλιώς τον είχα μάθει απέξω τον Μίκη, όλο τα ίδια και τα ίδια έλεγε. Σπάει όμως ο διάολος το ποδάρι του και εμφανίζεται στα γραφεία, εκεί στην Ομήρου, πανύψηλος ο Μίκης. Τρέχω πλάι του αλλά με προλαβαίνει ο Κορωναίος. “Ευχαριστούμε, Μίκη, για τη συνέντευξη που έδωσες στο παιδί”. Σφίγγω εγώ συνθηματικά και όλος αγωνία τον αγκώνα του Θεοδωράκη, ευτυχώς μπήκε αμέσως στο νόημα. “Ναι, ναι...” λέει στον Κορωναίο και μετά διακριτικά σε μένα: “Φέρ’ τη μου να ρίξω μια ματιά”. Τέλος καλό, όλα καλά. Δημοσιεύτηκε».
* H μουσική παράσταση «Μάνος Χατζιδάκις... Τώρα» του Διονύση Σαββόπουλου
θα παρουσιαστεί αύριο, 24 Σεπτεμβρίου,
στο Θέατρο Δάσους στη Θεσσαλονίκη και τη Δευτέρα 1 Οκτωβρίου στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού στην Αθήνα. Πληροφορίες:
τηλ. 210 7234 567, www.ticketservices.gr
Αργύρης Παπαστάθης
και λιγο φαρμάκι ανυπόγραφο από την ίδια φυλλάδα.......!!!
Τα δύο πρόσωπα του Διονύση Σαββόπουλου
Ο Διονύσης Σαββόπουλος σάρωσε το ελληνικό τραγούδι ως άνεμος αμφισβήτησης. Αλλά τα τελευταία χρόνια οι συντηρητικές θέσεις του τον έφεραν αντιμέτωπο με παλιούς φίλους του και με τον ίδιο του τον εαυτό
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 22/05/2012 14:39
Ο δημιουργός
«Ξαφνικά, τα παράτησα όλα, έκανα οτοστόπ και έφυγα για την Αθήνα. Για να φτιάξω τη ζωή μου, είπα, πρέπει να τη χαλάσω». Η πορεία ήταν ξέφρενη: ο 19χρονος φοιτητής της Νομικής εγκαταλείπει τη Θεσσαλονίκη το 1963. Ο μύθος τον θέλει να φθάνει με ένα φορτηγό στην πρωτεύουσα. «Φορτηγό» θα ονομάσει και τον πρώτο δίσκο του. Ανάμεσα στους δύο ογκόλιθους της εποχής, τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη, θα μπορέσει να βρει μια μικρή τρυπούλα, να ορθώσει το μπόι του, να τραγουδήσει τη «Συννεφούλα», να κραυγάσει «Βιετνάμ γιε-γιε» και να αφήσει το δικό του μουσικό αποτύπωμα.
«Το ελληνικό τραγούδι τελείωσε με τον Βαμβακάρη και ξανάρχισε με τον Σαββόπουλο» δήλωσε ο Τζίμης Πανούσης. Φράση εξωπραγματική και όμως δείχνει την επιρροή του σε νεότερους δημιουργούς. Ο Σαββόπουλος είδε στο δημοτικό τραγούδι την αμφισβήτηση, στα Βαλκάνια τη ροκ μυθολογία, ανέπνευσε ως Μπομπ Ντίλαν και εξέπνευσε ως Διονύσης Σαββόπουλος αριστουργήματα, με αυτή τη βραχνή, την ασθμαίνουσα, την πολλές φόρες επίτηδες φάλτσα φωνή.
H άνοδος θα είναι ραγδαία. Ο Σαββόπουλος από αιρετικός θα γίνει αρεστός, θα διαβεί την είσοδο του Μεγάρου Μουσικής και του Ηρωδείου. Θα φανεί γενναιόδωρος με τους συναδέλφους του. Θα πάρει από το χέρι τον Ρασούλη και τον Ξυδάκη, αναλαμβάνοντας την παραγωγή του εμβληματικού δίσκου «Η εκδίκηση της γυφτιάς».
Δεν είναι εύκολος άνθρωπος. Θα δηλώσει ότι ο Γιάννης Μαρκόπουλος, εκείνο τον πρώτο καιρό της καθόδου του στην Αθήνα, τον έδιωξε από το σπίτι του «όχι τόσο επειδή ήμουν φορτικός, αλλά επειδή νόμιζε ότι ήμουν πιο έξυπνος και πιο μορφωμένος από αυτόν», θα αμφισβητήσει τις μουσικές του Θεοδωράκη πάνω στον Αναγνωστάκη λέγοντας: «Δεν έχω ακούσει πιο φλύαρο πράγμα» θα ψέξει τον Χατζιδάκι, κάνοντας, βέβαια, χιούμορ, γιατί «ακούς εκεί, τέτοιος μουσικός κληρονόμος των καλύτερων παραδόσεων να γίνει δημόσιος υπάλληλος». Αργότερα θα παρουσιάσει την εκπομπή «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι».
Ο Νιόνιος σήμερα λείπει από τη μουσική. Τεμπέλιασε, μεγάλωσε, στέρεψε θα πουν οι κυνικοί. Ισως «δεν έχει ήχο, δεν έχει υλικό», όπως λέει στη «Μαύρη θάλασσα». Κρίμα, η εποχή βρίθει υλικού.
Ο μικροαστός
Χειμώνας του 1989: οι θαμώνες του «Ζουμ» στην Πλάκα στριφογυρίζουν νευρικά στις καρέκλες τους. Σφίγγουν το ποτήρι και μερικοί ευχαρίστως θα του το πετούσαν. Νιώθουν ότι ο Σαββόπουλος τους κοροϊδεύει. Κουρεμένος και φρεσκοξυρισμένος επάνω στη σκηνή, με μια άκρως συμβολική μετάλλαξη της τριχοφυΐας του, τραγουδάει για τον γιο του που πάει στον στρατό ενώ εκείνος δεν είχε υπηρετήσει, αφού είχε πάρει «τρελόχαρτο»: «Καλός πολίτης, γιε μου, καλό σου στόλισμα να σβήσει απ’ τ’ όνομά μας εκείνο το διαόλισμα».
Ο άγριος Διονύσης του Ροντέο και του Κυττάρου, ως άλλος Ζουράρις, θα εφεύρει τον ελληνορθόδοξο εαυτό του, θα δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στον Μητσοτάκη με το τραγούδι «Το μητσοτάκ» και θα μετανιώσει που δεν πήγε στρατό στον πιο μελοδραματικό τόνο.
Και επειδή το βαρέλι δεν έχει πάτο, το 1991, έπειτα από μια συμφωνία με τον τότε υπουργό Εθνικής Αμυνας, Γιάννη Βαρβιτσιώτη, θα περιοδεύσει στα ακριτικά στρατόπεδα για να δώσει συναυλίες μπροστά σε φαντάρους.
Ο Σαββόπουλος για πολλούς έφτυσε τον εαυτό του, ξεκίνησε τις βραδινές εμφανίσεις με αμφιλεγόμενες συνεργασίες, όπως αυτή με τον Γιώργο Μαργαρίτη, και έγινε ένας αστός με Φιλιππινέζα που προτείνει να μεταφερθούν οι παράνομοι μετανάστες από το κέντρο της Αθήνας σε εγκαταλελειμμένα χωριά και νησιά για να καλλιεργήσουν τη γη με τη βοήθεια του ΟΗΕ. Ισως η φράση του Ευγένιου Αρανίτση: «Παλιά, ντρεπόμασταν που δεν μοιάζαμε με τον Σαββόπουλο, σήμερα ντρεπόμαστε που μας μοιάζει» συνοψίζει το φαινόμενο του Νιόνιου.
Στο εορταστικό πρόγραμμα για τον ερχομό του 1988, στο σκετς με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, θα δηλώσει: «Εγώ, όμως, για να μείνω ο ίδιος, πρέπει να αλλάζω συνεχώς». Κάποιοι εκεί θα διακρίνουν τη δικαιολογία του, αν και ο ίδιος δεν φαίνεται να νιώθει την ανάγκη να απολογηθεί.
Δεν νιώθει την ανάγκη να δικαιολογηθεί ούτε όταν, για τη γιορτή των 40 χρόνων του στη μουσική, κάλεσε στο Ηρώδειο την Καλομοίρα, η οποία πετάχτηκε από μια τούρτα. Το μόνο που είπε ήταν: «Ποιος θέλατε να βγει από την τούρτα; Ο Μίκης;».
Αδέκαστος
